‘Süper gıdalar’ terimi, belirli besin maddelerinin (antioksidanlar, vitaminler veya mineraller) yüksek seviyelerine ve ekstra sağlık yararlarına sahip gıda maddelerini tanımlamak için kullanılır. Ancak, bu gıdaların gerçek sağlık yararlarını destekleyen bilimsel kanıtlar çoğunlukla kesin değildir.

Süper gıdalar nelerdir?

Süper gıdalar için bilimsel olarak onaylanmış bir tanım yoktur. Gıdalar, aynı anda birden fazla sağlık yararı sağladığı veya bir hastalığı önlemeye yardımcı olduğu iddia edildiğinde ‘süper besin’ olarak etiketlenir.

Günlük beslenmemizi süper besinlerle nasıl zenginleştirebiliriz?

Diyet için en iyi besinleri seçerken, hiçbir tek gıdanın sağlıklı yaşam için gereken tüm temel besinleri sağlamaya yetmediğini her zaman hatırlamak önemlidir. Süper besinlere aşırı odaklanmak bir kişiyi yanıltabilir ve dikkatini besin açısından daha zengin olan diğer sağlıklı besinlerden uzaklaştırabilir.

Sağlıklı bir beslenme düzeni için, enerji alımına dikkat ederken, çeşitli besin gruplarından temel besinleri diyete dahil etmek gerekir. Akdeniz diyeti de dahil olmak üzere belirli beslenme düzenleri, kronik hastalık riskini azaltma açısından önemli sağlık yararları göstermiştir.

Süper besinlerin çoğu aşırı abartılsa da, belirli yiyecek maddeleri muazzam sağlık yararları ve besin değerleri nedeniyle ayrı ayrı kabul edilmelidir. Bu yararları sunan yiyeceklerin listesi aşağıdadır:

• Meyveler – lif, antioksidan ve hastalıkla savaşan besin maddeleri açısından zengindir.
• Balık – Sağlıklı bir kalp için faydalı olan protein ve omega-3 yağ asitlerinin iyi bir kaynağıdır.
• Yeşil yapraklı sebzeler – Yüksek miktarda diyet lifi, A vitamini, C vitamini, kalsiyum ve biyoaktif fitokimyasallar içerir.
• Fındık , kaju fıstığı, pekan cevizi, badem ve ceviz gibi kuruyemişler, kalp sağlığına iyi gelen protein ve tekli doymamış yağ asitleri açısından zengin kaynaklardır.
• Zeytinyağı – E vitamini, polifenoller ve tekli doymamış yağ asitlerinin iyi bir kaynağıdır.
• Tam tahıllar – çözünür ve çözünmez lifler, B vitamini, mineraller ve biyoaktif fitokimyasalların iyi bir kaynağıdır.
• Yoğurt – Kalsiyum, protein ve iyi bakteriler (probiyotikler) açısından zengindir.
• Baklagiller (kuru fasulye, soya fasulyesi ve bezelye gibi) bitkisel protein, lif ve folat açısından iyi bir kaynaktır.

‘Süper besin’ tabiri ne kadar doğru?

Birkaç çalışma süper gıdaların sağlık yararlarını değerlendirmiştir. Mısır, fasulye, amarant, kinoa ve chia tohumları gibi farklı gıda ürünlerinde bulunan biyoaktif peptitlerin, antihipertansif, anti-kolesterol, anti-inflamatuar, antikanser ve antioksidan özellikler de dahil olmak üzere çok çeşitli özelliklere sahip olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, bu gıdalar süper gıdalar olarak adlandırılır ve genellikle gıda formüllerine dahil edilir.

Öte yandan, bazı araştırmalar süper besinlerin sıklıkla abartıldığını ve bazı süper besinlerin hastalıkları önleyici özelliğe sahip olduğunu iddia eden bilimsel verilerin çoğunlukla tutarsız ve kesin sonuçlar içermediğini ortaya koyuyor.

Süper gıda olarak etiketlenen yiyecekleri tüketirken hatırlanması gereken bir diğer önemli şey, besin içeriğini iyice kontrol etmektir. Belirli bir rahatsızlığınız varsa ve bunun için ilaç kullanıyorsanız, diyet ihtiyaçlarınızı doktorunuzla görüşmelisiniz. Örneğin, kan pıhtılaşmasını önlemek için ilaç kullanıyorsanız, çok fazla yeşil yapraklı sebze yemeniz önerilmez. Bu sebzeler, kan pıhtılaşmasında önemli bir rol oynayan ve bu nedenle yüksek miktarda tüketildiğinde ilacın etkisini ortadan kaldırabilen K vitamini açısından zengindir.  

Birlikte ele alındığında, süper gıda olarak etiketlenen bazı yiyeceklerin, diğer besleyici gıdalarla birlikte doğru miktarda tüketildiğinde sağlık yararları sağlayabileceği iddia edilebilir. Sağlıklı bir diyet planının yalnızca süper gıdaları içermemesi gerektiği her zaman akılda tutulmalıdır; bunun yerine, süper gıdalar sağlıklı ve dengeli bir diyetin parçası olarak kullanılmalıdır.